خروج از کشور دانشجویان

خروج از کشور دانشجویان فقط یک کار اداری ساده نیست؛ نقطه تلاقی سه دنیا است؛ قوانین نظام وظیفه، مقررات دانشگاه و جزئیات ریز و درشت سفارت و ترجمه مدارک. اگر این سه را هم‌زمان نبینیم، وسط راه گیر می‌کنیم؛ یا درخواست رد می‌شود، یا وثیقه می‌سوزد، یا ویزا عقب می‌افتد. در این راهنما تلاش کرده‌ایم برای شما که داخل ایران هستید و می‌خواهید در سال ۱۴۰۴ برای تحصیل، همایش، فرصت مطالعاتی یا حتی سفر کوتاه، از کشور خارج شوید، تمام مسیر خروج از کشور دانشجویان را قدم‌به‌قدم، روشن و عملی توضیح دهیم.

قوانین خروج از کشور دانشجویان

برای آقایان دانشجو، اصل ماجرا از قانون نظام وظیفه شروع می‌شود. هر مرد ایرانی از ۱۸ سالگی تا زمان گرفتن کارت پایان خدمت یا معافیت، «مشمول» است و بدون مجوز نظام وظیفه حق خروج از کشور ندارد؛ حتی اگر گذرنامه معتبر داشته باشد. 

بنابراین در موضوع خروج از کشور دانشجویان سه اصل همیشه برقرار است:

• داشتن وضعیت نظام وظیفه مشخص )معافیت تحصیلی، کارت پایان خدمت، معافیت دائم یا برگه اعزام بدون غیبت.)
• ثبت و تأیید مجوز خروج در سامانه‌های پلیس و نظام وظیفه (سامانه سخا و پلیس+۱۰).  
• رعایت مدت زمان مجاز خروج؛ اگر دیرتر برگردید، هم وثیقه در خطر است هم ممکن است ممنوع‌الخروج یا متخلف نظام وظیفه شناخته شوید. 

برای دانشجویان دختر، بحث نظام وظیفه مطرح نیست؛ اما همچنان ممنوع‌الخروجی قضایی، رضایت‌نامه‌ها و قوانین عمومی گذرنامه باید بررسی شود.

شرایط مسافرت خارج از کشور برای دانشجویان

برای اینکه خروج از کشور دانشجویان بدون دردسر انجام شود، معمولاً این شرایط باید برقرار باشد:

• عدم غیبت سربازی برای دانشجویان مشمول آقا؛ حتی یک روز غیبت می‌تواند درخواست را متوقف کند. 
• معافیت تحصیلی معتبر و قرار داشتن در سنوات مجاز یا دارای مجوز سنوات ارفاقی. 
• نوع سفر مشخص (زیارتی، سیاحتی، علمی، تحصیلی، فرصت مطالعاتی، ورزشی) چون مبلغ و نوع وثیقه بر همین اساس تعیین می‌شود.  
• گذرنامه معتبر با حداقل ۶ ماه اعتبار.
• نداشتن ممنوع‌الخروجی قضایی یا مالیاتی. 
• توان مالی برای وثیقه خروج از کشور دانشجویان و هزینه‌های سفر.
• هم‌خوانی تاریخ‌ها با تقویم آموزشی دانشگاه (امتحانات، دفاع، واحدهای عملی و …).

مراحل خروج از کشور دانشجویان

فرآیند خروج از کشور دانشجویان اگر به ترتیب درست انجام شود، معمولاً پیچیده نیست. گام‌های اصلی به‌صورت خلاصه:

1. دریافت گواهی اشتغال به تحصیل از دانشگاه (ثبت درخواست در سامانه آموزشی دانشگاه).
2. مراجعه به پلیس+۱۰ (اگر قبلاً انجام نشده) و دریافت کد سخا.
3. ثبت‌نام یا ورود در سامانه سخا با کد ملی و کد سخا و تکمیل پروفایل.
4. ثبت درخواست مجوز خروج از کشور دانشجویان در بخش وظیفه عمومی: انتخاب نوع سفر، کشور مقصد، تاریخ خروج و ورود.
5. انتظار برای تأیید دانشگاه (و در موارد خاص، وزارت علوم، وزارت بهداشت یا وزارت آموزش و پرورش برای فرهنگیان). 
6. مشاهده مبلغ وثیقه، پرداخت نقدی یا ثبت ضمانت‌نامه بانکی در سامانه. 
7. کنترل نهایی درج مجوز در سیستم پلیس گذرنامه و اطمینان از هم‌خوانی تاریخ بلیت، ویزا و اجازه خروج.

فرم درخواست خروج از کشور دانشجویان

چه در نسخه کاغذی دانشگاه و چه در فرم الکترونیکی سامانه سخا، محتوای «فرم درخواست خروج از کشور دانشجویان» تقریباً مشابه است. 

اطلاعاتی که معمولاً باید وارد کنید:

• مشخصات هویتی کامل (نام، نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کد ملی).
• اطلاعات تحصیلی: نام دانشگاه، نوع مؤسسه (دولتی، آزاد، پیام نور، فرهنگیان، علوم پزشکی و …)، مقطع، رشته، سال ورود و شماره دانشجویی.
• نوع سفر (علمی، زیارتی، سیاحتی، تحصیلی، فرصت مطالعاتی، ورزشی).
• کشور و شهر مقصد، تاریخ دقیق خروج و تاریخ بازگشت.
• توضیح کوتاه درباره هدف سفر و بارگذاری مدارک مرتبط (دعوت‌نامه، نامه کنفرانس، پذیرش دانشگاه و…).
• تأییدیه و تعهد بازگشت به‌موقع به کشور.

اشتباه در تاریخ‌ها یا نوع سفر، از رایج‌ترین دلایل تأخیر یا رد شدن درخواست است.

وثیقه خروج از کشور دانشجویان

«وثیقه خروج از کشور دانشجویان» ضمانت مالی بازگشت شما به ایران است؛ تا وقتی به‌موقع برگردید، پس از بازگشت قابل آزادسازی است و در صورت تأخیر یا عدم بازگشت، امکان ضبط آن وجود دارد. 

بر اساس اطلاع‌رسانی‌های به‌روز نظام وظیفه و مشاوران سربازی در سال ۱۴۰۴، دامنه مبالغ وثیقه حدوداً بین ۱۰ تا ۸۰ میلیون تومان بسته به نوع سفر، مدت و مقطع تحصیلی نوسان دارد. 

یک جمع‌بندی تقریبی از وضعیت رایج در موضوع خروج از کشور دانشجویان را می‌توان این‌طور خلاصه کرد:

این ارقام قطعی و ثابت نیستند؛ همواره باید مبلغ نهایی را در سامانه سخا یا از طریق پلیس+۱۰ استعلام کنید.

وثیقه خروج از کشور دانشجویان پزشکی

در مورد خروج از کشور دانشجویان علوم پزشکی، معمولاً سه سناریو مطرح است: حضور در آزمون یا دوره کوتاه‌مدت، شرکت در همایش علمی و فرصت مطالعاتی یا ادامه تحصیل. هم طول دوره تحصیل بالاتر است، هم حساسیت روی بازگشت مشمولان پزشکی بیشتر.

در عمل، دانشگاه علوم پزشکی و وزارت بهداشت باید سفر علمی یا تحصیلی شما را تأیید کنند و سپس نظام وظیفه با در نظر گرفتن مقطع (پزشکی عمومی، تخصص، فلوشیپ) و مدت سفر، مبلغ وثیقه خروج از کشور دانشجویان پزشکی را معمولاً در بازه‌های میانی تا بالای جدول تعیین می‌کند. 

وثیقه خروج از کشور دانشجویان فرهنگیان

دانشجویان دانشگاه فرهنگیان علاوه بر وضعیت نظام وظیفه، «متعهد خدمت» هم هستند و حقوق دانشجویی دریافت می‌کنند؛ برای همین، هر خروج از کشور آن‌ها زیر ذره‌بین دو نهاد است: وزارت آموزش و پرورش و سازمان وظیفه عمومی.

در عمل، ابتدا باید از دانشگاه فرهنگیان و اداره‌کل آموزش و پرورش استان مجوز بگیرید، نوع سفر (زیارتی، علمی، سیاحتی) و مدت آن دقیقاً مشخص شود و بعد درخواست در سامانه سخا ثبت گردد. برای آقایان فرهنگیان، وثیقه معمولاً در سطح سفرهای مشابه سایر دانشجویان است، اما به‌دلیل تعهد خدمتی، تأخیر در بازگشت می‌تواند روی استخدام، حقوق و حتی ادامه تحصیل اثر مستقیم بگذارد.

وثیقه خروج از کشور دانشجویان ارشد و دکتری

در مقاطع ارشد و دکتری، مقصد سفر اغلب «فرصت مطالعاتی» یا «کنفرانس بین‌المللی» است. بر اساس آیین‌نامه‌های به‌روز، این گروه معمولاً در هر مقطع فقط یک‌بار می‌توانند از مجوز خروج فرصتی مطالعاتی استفاده کنند و مدت آن برای ارشد حدود ۶ ماه و برای دکتری تا یک‌سال در نظر گرفته می‌شود. 

در این موارد، مبلغ وثیقه خروج از کشور دانشجویان ارشد و دکتری به دلیل طولانی بودن اقامت، معمولاً در سقف‌های بالاتر قرار می‌گیرد و نیازمند تأیید دانشگاه، وزارت علوم یا وزارت بهداشت (برای رشته‌های مرتبط) است. با این حال، ورود و خروج‌های موردی در طول دوره، با مجوز نظام وظیفه امکان‌پذیر است؛ به شرطی که همه چیز در سامانه ثبت شود.

خروج از کشور دانشجویان انصرافی و اخراجی

یکی از پرسش‌های مهم در حوزه خروج از کشور دانشجویان این است که اگر فرد از دانشگاه انصراف بدهد یا اخراج شود، آیا هنوز می‌تواند از کشور خارج شود؟

طبق آیین‌نامه‌های به‌روز، دانشجویان انصرافی و اخراجی معمولاً یک مهلت حداکثر یک‌ساله برای معرفی به نظام وظیفه دارند. در این بازه و تا زمانی که غیبت نداشته باشند، امکان درخواست مجوز خروج از کشور (با وثیقه) وجود دارد؛ اما اگر انصراف یا اخراج در سنوات ارفاقی اتفاق افتاده باشد، شرایط سخت‌تر می‌شود و ممکن است مجوز به‌سادگی صادر نشود. 

نکته حساس این است که بعد از پایان تحصیل یا انصراف، دیگر معمولاً امکان صدور گذرنامه جدید وجود ندارد و بهتر است قبل از خاتمه وضعیت دانشجویی، تکلیف گذرنامه، معافیت تحصیلی و احتمال سفر خارجی را مشخص کنید.

لیست مدارک برای خروج دانشجویان از کشور

برای اینکه درخواست خروج از کشور دانشجویان در نظام وظیفه و پلیس گذرنامه متوقف نشود، داشتن مدارک زیر بسیار مهم است:

اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه.

• گذرنامه معتبر (حداقل ۶ ماه اعتبار).
• گواهی اشتغال به تحصیل یا گواهی فراغت از تحصیل (برای انصرافی و اخراجی، مستندات وضعیت تحصیلی).
• رونوشت ریزنمرات یا معرفی‌نامه دانشگاه برای سفرهای علمی و فرصت مطالعاتی.
• دعوت‌نامه رسمی کنفرانس، همایش، کارگاه، دانشگاه مقصد یا کارفرما (در سفرهای علمی، تحصیلی و کاری).
• فیش واریزی وثیقه یا ضمانت‌نامه بانکی / سند ملکی مورد قبول نظام وظیفه. 
• فرم تکمیل‌شده درخواست خروج در سامانه سخا یا فرم کاغذی دانشگاه.
• در برخی رشته‌ها، نامه تأیید وزارت علوم، وزارت بهداشت یا وزارت آموزش و پرورش.

پیشنهاد عملی ما این است که یک چک‌لیست بنویسید و قبل از ثبت درخواست، کنار هر مورد علامت بزنید تا چیزی جا نماند.

ترجمه مدارک برای خروج از کشور دانشجویان

حتی اگر همه مراحل نظام وظیفه را درست طی کنید، بدون ترجمه مدارک مناسب، برای ویزا و سفارت به مشکل می‌خورید. این‌جا نقش یک دارالترجمه رسمی و دقیق پررنگ می‌شود.

برای بیشتر پرونده‌های خروج از کشور دانشجویان به‌ویژه تحصیلی و علمی، معمولاً ترجمه رسمی این مدارک لازم است:

• شناسنامه و کارت ملی
• صفحه مشخصات گذرنامه
• ریزنمرات و دانشنامه / گواهی موقت
• سوابق اشتغال و بیمه (در برخی پرونده‌ها)
• مدارک مالی و اسپانسر (در صورت نیاز سفارت)

برای گرفتن ویزای تحصیلی، تقریباً همیشه ترجمه گواهی اشتغال به تحصیل، ریزنمرات و ترجمه مدرک تحصیلی از پایه‌ترین مدارک هستند که باید با مهر دادگستری و وزارت امور خارجه مورد تأیید قرار بگیرند.

در یک دارالترجمه آنلاین، شما می‌توانید اسکن مدارک را ارسال کنید، نام و مشخصات پاسپورت را با ترجمه نهایی تطبیق دهید و نسخه‌های چاپی و اسکن‌شده را برای وقت سفارت آماده نگه دارید. اگر مقصد شما کشور انگلیسی‌زبان است، همکاری با یک دارالترجمه انگلیسی باتجربه خیال‌تان را از نظر اصطلاحات تخصصی، عنوان رشته، نام دانشگاه و ریزنمرات راحت می‌کند.

نکات کلیدی در این مرحله:

• حتماً قبل از ثبت وقت سفارت، زمان کافی برای ترجمه و تأییدات در نظر بگیرید.
• یک نسخه اسکن رنگی از تمام ترجمه‌ها نگه دارید.
• یک‌دست بودن نام و نام خانوادگی، تاریخ تولد و شماره پاسپورت در تمام مدارک را چندبار بررسی کنید؛ تناقض، از دلایل رایج تأخیر در ویزاست.

در صورت نیاز، می‌توانید از مشاوران حقوقی یا کارشناسان دارالترجمه کمک بگیرید تا مطمئن شوید مدارک‌تان با استانداردهای کنسولی و نظام وظیفه هم‌سو است.